شماره روزنامه ۶۴۶۰
|

به مناسبت شانزدهمین سالگرد درگذشت اقتصاددان فقید بررسی شد؛

دنیای اقتصاد - کیوان حسین‌وند : پل آنتونی ساموئلسون (Paul Anthony Samuelson) که در سال ۱۹۷۰ به عنوان نخستین آمریکایی برنده جایزه نوبل علوم اقتصادی نامبرده شد، بی‌اغراق معمار اقتصاد مدرن است.

چرا برخی جوامع شکست می‌خورند و برخی موفق می‌شوند؟

از دیرباز یکی از پرسش‌های بنیادین اقتصاد توسعه این بوده است که چرا برخی جوامع توانسته‌اند منابع طبیعی و انسانی خود را به‌طور پایدار مدیریت کنند و مسیر توسعه و رفاه را طی کنند؛ درحالی‌که جوامع دیگر در چرخه بحران و ناکامی گرفتار شده‌اند.

اخبار اندیشه

    پنجشنبه، ۳۰ مرداد ۱۴۰۴
  • هزینه توانمندسازی سیاهان در دوران پساآپارتاید سر به فلک کشیده است

    روزنامه شماره ۶۳۶۷

    نژاد، قدرت و پول در آفریقای جنوبی

    پس از پایان آپارتاید، آفریقای جنوبی یکی از گسترده‌ترین تلاش‌های جهان را برای جبران نابرابری‌های نژادی آغاز کرد. در هسته این تلاش‌ها سیاستی قرار دارد به نام «توانمندسازی اقتصادی سیاهان»؛ مجموعه‌ای از مقررات که عملا شرکت‌ها را موظف می‌کند دارایی‌های خود را با تخفیف به سرمایه‌گذاران سیاه‌پوست واگذار کنند، مدیران سیاه‌پوست بیشتری استخدام کنند و خریدهای بیشتری از تامین‌کنندگان سیاه‌پوست انجام دهند.
    چهارشنبه، ۲۹ مرداد ۱۴۰۴
  • چرا سیاست‌های پرهزینه انرژی اغلب به شکست می‌انجامند؟

    روزنامه شماره ۶۳۶۶

    نگاه جدید به بهره‌وری انرژی

    دنیای اقتصاد-  فربد بهروز: شاید کمتر سیاستی در دنیای امروز بتوان یافت که به اندازه بهره‌وری انرژی، جذاب و همه‌پسند باشد. حامیان این ایده، از سیاستمداران و فعالان محیط زیست گرفته تا اقتصاددانان، آن را یک تیر و چند نشان می‌دانند؛ رویکردی که هم هزینه‌های مصرف‌کننده را پایین می‌آورد، هم از آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌کاهد و هم به مبارزه با تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. جذابیت ماجرا اینجاست که تمام این مزایا قرار است از محل سرمایه‌گذاری‌هایی به دست بیاید که هزینه خود را با صرفه‌جویی در قبوض انرژی جبران می‌کنند.
    سه‌شنبه، ۲۸ مرداد ۱۴۰۴
  • معمار خاموش کودتای ۲۸ مرداد؛

    «آنتونی ایدن» چه می‌خواست؟

    دنیای اقتصاد: سر رابرت آنتونی ایدن، وزیر خارجه بریتانیا، در پشت پرده سیاست و دیپلماسی نقشی کلیدی در سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق داشت؛ حال سوال اینجاست که‌او دقیقا چه می‌خواست و چه هدفی را دنبال می‌کرد؟
  • متدولوژی‌های موجود در اقتصاد چه هستند و هر یک چگونه اثر خود را بر تفکر اقتصادی نهاده‌اند؟

    روزنامه شماره ۶۳۶۵

    جستاری در روش‌شناسی اقتصاد

    دنیای اقتصاد - کیوان حسین‌وند : روش‌شناسی در علم اقتصاد صرفا مجموعه‌ای از فنون و تکنیک‌های فنی نیست، بلکه بنیانی معرفت‌شناختی و فلسفی است که تعیین می‌کند اقتصاددانان چگونه جهان را توصیف، تبیین و پیش‌بینی می‌کنند. روش‌شناسی مجموعه‌ای از پیش‌فرض‌ها، قواعد و معیارها را دربرمی‌گیرد که مرزهای میان «علمی» و «غیرعلمی» را مشخص می‌سازد و تعیین می‌کند کدام پرسش‌ها معتبرند و چگونه باید به آنها پاسخ داد. از این منظر، اقتصاد در جایگاهی خاص میان علوم طبیعی و علوم انسانی قرار دارد؛ جایگاهی که سبب شده همواره میان الگوبرداری از فیزیک و ریاضیات از یک سو و توجه به پیچیدگی‌های فرهنگی، نهادی و تاریخی از سوی دیگر، در نوسان باشد (هاسمن، ۱۹۹۲). همان‌طور که تونی لاوسون (۲۰۰۳) استدلال می‌کند، این نوسان دائمی میان «فیزیک‌گرایی» و «انسان‌گرایی»، نه ضعف که ماهیت ذاتی اقتصاد به‌ عنوان علمی اجتماعی است. اقتصاد، در یک معنا در تلاش برای فهم نظام‌های پیچیده‌ای است که هم دارای الگوهای تکرارشونده (همچون علوم طبیعی) است و هم سرشار از کنش‌گری انسانی معناساز (همچون علوم انسانی) هستند.
    دوشنبه، ۲۷ مرداد ۱۴۰۴
  • چگونه قواعد بد، اقتصاد را نابود و پوپولیسم را تغذیه می‌کند؟

    روزنامه شماره ۶۳۶۴

    تور نامرئی قوانین مبهم

    دنیای اقتصاد - فربد بهروز : تصور کنید کارآفرینی هستید که قصد دارد تمام پس‌انداز خود را برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید سرمایه‌گذاری کند. برای این کار، باید کارمند استخدام کنید، قرارداد ببندید و مالیات بپردازید.
    یکشنبه، ۲۶ مرداد ۱۴۰۴
  • چرا برخی جوامع در پذیرش فناوری‌های جدید و دستیابی به رشد اقتصادی ناکام می‌مانند؟

    روزنامه شماره ۶۳۶۳

    بازندگان سیاسی

    یکی از پرسش‌های اساسی در اقتصاد توسعه این است که چرا برخی جوامع در پذیرش فناوری‌های جدید و دستیابی به رشد اقتصادی ناکام می‌مانند.
    شنبه، ۲۵ مرداد ۱۴۰۴
  • پس از شکست سیاست‌های مداخله‌جویانه، داده‌های جدید اقتصاددانان را به مسیر گذشته بازمی‌گرداند

    روزنامه شماره ۶۳۶۲

    بازگشت شکوهمند اقتصاد بازار آزاد

    پس از دورانی عجیب و ضد نظریه، داده‌های جدید اقتصاددانان را دوباره به سمت بازارهای آزاد سوق می‌دهد و این روند با عذرخواهی نوآ اسمیت، وبلاگ‌نویس اقتصادی، آغاز شده است. شاید هنوز متوجه نشده باشید، اما اقتصاد بازار آزاد در حال بازگشت به صحنه است.
    چهارشنبه، ۲۲ مرداد ۱۴۰۴
  • چگونه سازمان‌هایی که برای محافظت ساخته شدند، به مانع پیشرفت تبدیل شده‌اند؟

    روزنامه شماره ۶۳۶۱

    قفس نامرئی بوروکراسی

    تصور کنید نوزادی با یک بیماری گوارشی نادر به دنیا می‌آید و تنها امیدش برای جلوگیری از نارسایی کشنده‌ کبد، یک مایع تغذیه‌ای خاص به نام «اُمگاوِن» است.
    سه‌شنبه، ۲۱ مرداد ۱۴۰۴
  • پژوهش‌های جدید از روایت عمومی تورم پرده برمی‌دارند؛

    روزنامه شماره ۶۳۶۰

    دو روایت از تورم

    دنیای اقتصاد - فربد بهروز: تورم برای اقتصاددان یک شاخص در نمودار است و برای سیاستگذار یک چالش مدیریتی؛ اما برای مردم عادی، یک تجربه‌ی روزمره، فرساینده و شخصی است.
  • بحران خودساخته‌ای که اقتصاد آمریکا را تهدید می‌کند؛

    روزنامه شماره ۶۳۶۰

    رکود تورمی به سبک ترامپ

    از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ، اقتصاددانان منتظر بوده‌اند تا تاثیر سیاست‌های او بر اقتصاد ایالات متحده نمایان شود و پیامدهای آن آشکار گردد.
    دوشنبه، ۲۰ مرداد ۱۴۰۴
  • ایدئولوژی چگونه سرتاسر طیف‌های فکری اقتصاد را در برگرفته است؟

    روزنامه شماره ۶۳۵۹

    ایدئولوژی آری ؛ دگماتیسم نه!

    دنیای اقتصاد - کیوان حسین‌وند: در یادداشت گذشته با عنوان «ایدئولوژی به مثابه هوا»، به بررسی تنش ذاتی بین رویکرد هنجارگرا (ارزش‌محور) و اثبات‌گرا (واقعیت‌محور) در علم اقتصاد پرداخته شد و پرسش اصلی آن بود که آیا اقتصاد می‌تواند فارغ از ایدئولوژی و ارزش‌گذاری باقی بماند یا خیر.
  • وزیر سابق خزانه‌داری آمریکا هشدار داد؛

    روزنامه شماره ۶۳۵۹

    برنده چینی سیاست‌های ترامپ

    لارنس سامرز، وزیر خزانه‌داری اسبق آمریکا، هشدار داد که سیاست‌های دونالد ترامپ ممکن است این کشور را در مسیری مشابه با آرژانتین پس از جنگ قرار دهد؛ کشوری که از یک ملت توسعه‌یافته و نسبتا پیشرفته، به یک عقب‌مانده اقتصادی تبدیل شد.
    شنبه، ۱۸ مرداد ۱۴۰۴
  • پاسخی تازه به پرسشی قدیمی: چرا انتخاب‌های ما همیشه عقلانی نیست؟

    روزنامه شماره ۶۳۵۷

    قدرت پنهان خطاهای ذهنی

    در قرن بیستم، اقتصاددانان مدل‌هایی ارائه کردند که بر پایۀ فرضِ انتخاب‌های عقلانی انسان‌ها استوار بود. در این چارچوب، افراد به گونه‌ای انتخاب می‌کنند که بیشترین مطلوبیت را برای خود در طول زمان به دست آورند.
  • یادداشت جدید یک برنده نوبل؛

    روزنامه شماره ۶۳۵۷

    وقتی رئیس‌جمهور زیر میز می‌زند

    گروهی از کودکان پنج‌ساله را تصور کنید که مشغول یک بازی تخته‌ای هستند. قوانین روشن است، هدف منصفانه، و یکی از بچه‌ها در حال پیشی گرفتن است تا اینکه ناگهان، کودک دیگری در آستانه باخت قرار می‌گیرد.
    پنجشنبه، ۱۶ مرداد ۱۴۰۴
  • آیا جهان در آستانه نظمی نوین قرار دارد؟

    روزنامه شماره ۶۳۵۶

    فرسایش امپراتوری دلار از درون

    «دلار ما، مشکل شماست.» این جمله که جان کانلی، وزیر خزانه‌داری آمریکا، نیم قرن پیش به همتایان اروپایی خود گفت، امروز دیگر یک واقعیت اقتصادی صرف نیست، بلکه به کانون یک بحران ژئوپلیتیک فزاینده تبدیل شده است.
    چهارشنبه، ۱۵ مرداد ۱۴۰۴
  • آیا رونالد ریگان همانند شهرتش بازارگرایانه عمل می‌کرد؟

    روزنامه شماره ۶۳۵۵

    افسانه ریگانومیکس

    متن پیش‌رو نگاهی انتقادی به کارنامه اقتصاد رونالد ریگان در هفت سال نخست ریاست‌جمهوری خود است. نویسنده خود از طرفداران سرسخت سیاست‌های اقتصادی بازارگرا است و این مطلب را در سال ۱۹۸۷ به نگارش درآورده است. ترجمه بخش‌های مهمی از مقاله The myth of Reaganomics‌ از موری روتبارد است.
    سه‌شنبه، ۱۴ مرداد ۱۴۰۴
  • چرا رویکردهای رایج اقتصادی دیگر پاسخگوی مشکلات دنیای امروز نیستند؟

    روزنامه شماره ۶۳۵۴

    معماران گمشده اقتصاد

    بسیاری از مبرم‌ترین چالش‌های جهانی امروز، از رشد راکد گرفته تا تغییرات اقلیمی، مستلزم سیاستگذاری‌های بلندپروازانه و نوآورانه هستند. با این حال، علم اقتصاد از حل خلاقانه مسائل فاصله گرفته و به رویکردی محدود روی آورده است که از ارائه راه‌حل‌های عملی برای مشکلات پیچیده دنیای واقعی ناتوان است.
  • تعرفه‌گذاری بی‌سابقه پس از روزولت

    تلاش‌های دونالد ترامپ برای بازگرداندن مشاغل تولیدی تاکنون پیشرفت چشم‌گیری نداشته و رقابت‌پذیری ایالات متحده را به خطر می‌اندازد. چنانچه دولت او به مسیر کنونی خود ادامه دهد، ایالات متحده احتمالا با افول اقتصادی بی‌سابقه‌ای روبه‌رو خواهد شد.
    دوشنبه، ۱۳ مرداد ۱۴۰۴
  • پیامدهای انسداد در فضای علمی بررسی شد؛

    روزنامه شماره ۶۳۵۳

    کالبدشکافی مهاجرت نخبگان

    در سال‌های اخیر، موضوع مهاجرت نخبگان علمی و دانشگاهی بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه عمومی و سیاستگذاری قرار گرفته است.
  • رونالد ریگان، یک بازنگری

    همه آمریکایی‌ها رونالد ریگان، رئیس‌جمهور سابق را دوست دارند. این موضوع از سرمقاله‌ باراک اوباما در روزنامه USA Today که ریگان را به خاطر «توانایی منحصر به فردش در الهام بخشیدن به دیگران برای رسیدن به عظمت» ستایش می‌کرد، کاملا مشخص است.
    شنبه، ۱۱ مرداد ۱۴۰۴
  • یک استاد اقتصاد به کاستی‌های کتب درسی دانشگاهی پرداخت؛

    روزنامه شماره ۶۳۵۱

    اهمیت تدریس مقدمات اقتصاد

    انتقادی رایج (و به عقیده من عجیب) در مورد کلاس‌های مقدماتی در دانشگاه‌ها وجود دارد. این انتقاد در تمامی رشته‌ها فراگیر به نظر می‌رسد. اساسا این انتقاد بر این است که دروس مقدماتی بیش از حد ساده هستند.
    پنجشنبه، ۰۹ مرداد ۱۴۰۴
  • کتاب «نظریه و تاریخ» میزس درباره تکامل اجتماعی و اقتصادی چه می‌گوید؟

    روزنامه شماره ۶۳۵۰

    جست‌وجوی پیشران تاریخ

    در کتاب «نظریه و تاریخ»، لودویگ فون میزس در تقابل با دیدگاه مارکسیستی (که تحولات تاریخی را ناشی از تضادهای مادی و ابزار تولید می‌داند)، استدلال می‌کند که «ایده‌»های انسانی محرک اصلی تکامل تمدن و شکل‌دهنده نهادهای اجتماعی هستند.
    چهارشنبه، ۰۸ مرداد ۱۴۰۴
  • چرا نظریه مدرن پولی را نباید جدی گرفت؟

    روزنامه شماره ۶۳۴۹

    سنجش کیمیاگری با پول

    نظریه پولی مدرن یا MMT، به یکباره با جلب توجه چهره‌های برجسته سیاسی همچون برنی سندرز و الکساندریا اوکاسیو-کورتز و حامیان رسانه‌ای‌شان، وارد گفتمان عمومی شد.
  • بریتانیا و هلند چگونه بنیان‌گذار قدرت مشروط شدند؟

    روزنامه شماره ۶۳۴۹

    پیشگامان مهار قدرت سیاسی

    در تاریخ اندیشه سیاسی، مهار قدرت و تحدید اختیارات حاکم، یکی از محورهای بنیادین تحول به‌سوی نظم‌های حقوق‌محور و مردمی بوده است. دو سند مهم و پیشرو در این مسیر—دادخواست حقوق (Petition of Right) انگلستان در ۱۶۲۸ و قانون ترک فرمانبرداری (Plakkaat van Verlatinghe) هلند در ۱۵۸۱—نقشی اساسی در شکل‌گیری مفهوم مشروعیت سیاسی ایفا کردند.
    سه‌شنبه، ۰۷ مرداد ۱۴۰۴
  • کتاب «تعارض بینش‏ها» درباره ایدئولوژی‏ درهم‏آمیخته چه می‌گوید؟

    روزنامه شماره ۶۳۴۸

    نبرد فروتنان با بلندپروازها

    توماس سول در کتاب «تعارض بینش‌ها» (۱۹۸۶) دو چارچوب فکری را برای تحلیل اختلافات سیاسی معرفی می‌کند: «بینش مقید» که بر محدودیت‌های ذاتی بشر، ضرورت بده‌بستان‌ها (trade-offs)، و برتری دانش فرهنگی نهفته در نهادها و سنت‌های تکامل‌یافته تاکید دارد، و «بینش نامقید» که قائل به حل کامل مشکلات از طریق عقلانیت صریح، برنامه‌ریزی عقلانی و دانش نخبگان روشن‌اندیش است.
    دوشنبه، ۰۶ مرداد ۱۴۰۴
  • اتحاد جماهیر شوروی ۱۱ سال تعطیلات آخر هفته را حذف کرد؛

    روزنامه شماره ۶۳۴۷

    بحران تعطیلات در دوره استالین

    در بازه ۱۹۴۰-۱۹۲۹، شوروی تعطیلات آخر هفته را حذف کرد. این کشور با ابداع بازه‌های کاری ۵روزه و تعطیلات چرخشی، بزرگ‌ترین شیفت کاری تاریخ را به اجرا درآورد که اهدافی چون مبارزه با خانواده و آیین‌های مذهبی را دنبال می‌کرد. در نهایت پرونده این طرح به شکست ختم شد.
  • کتاب «ریاضت: چه زمانی کار می‌کند و چه زمانی نه» بررسی شد؛

    روزنامه شماره ۶۳۴۷

    چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن

    در گفتمان اقتصادی معاصر، کمتر واژه‌ای به اندازه «ریاضت» مناقشه‌برانگیز بوده است. از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ و به‌ویژه بحران بدهی حوزه یورو، این مفهوم به موضوعی کلیدی مباحثات سیاستی تبدیل شده است؛ از یک سو، حامیانش آن را راهکاری ضروری برای خروج از بحران بدهی‌های دولتی می‌دانند و از سوی دیگر، منتقدان، آن را عامل رکود، بیکاری گسترده و نابرابری اجتماعی می‌خوانند.
    یکشنبه، ۰۵ مرداد ۱۴۰۴
  • چرا تصور ما از دموکراسی بر پایه یک رویای دست‌نیافتنی بنا شده‌است؟

    روزنامه شماره ۶۳۴۶

    فراتر از آرمان آتن

    تصور ما از دموکراسی، عمیقا وام‌دار الگویی است که آتن کلاسیک بنا نهاد به‌ویژه تصویر شهروندانی که در «آگورا»، یعنی میدان عمومی مرکزی شهر، گرد هم می‌آمدند تا درباره امور عمومی گفت‌وگو کرده و تصمیمات جمعی اتخاذ کنند.
    پنجشنبه، ۰۲ مرداد ۱۴۰۴
  • موفقیت سیاست‌های لیبرترین در مهار تورم و احیای رشد، اجماع جهانی علیه نئولیبرالیسم را به چالش می‌کشد

    روزنامه شماره ۶۳۴۴

    درس‌های آرژانتین برای جهان

    به نظر می‌رسد در دهه گذشته، یکی از معدود حوزه‌های مورد اجماع دو حزب در آمریکا این ایده بوده که اقتصاد بازار آزاد (یا به اصطلاح «نئولیبرالیسم») شکست خورده و نظام اقتصادی کشور نیازمند یک بازنگری اساسی است.
    چهارشنبه، ۰۱ مرداد ۱۴۰۴
  • اقتصاد به‌مثابه یک علم چگونه تبیین می‌شود؟ (قسمت اول)

    روزنامه شماره ۶۳۴۳

    لباس علم بر قامت اقتصاد

    مطالعه اقتصاد با هدف دستیابی به پاسخ‌‌‌های آماده برای پرسش‌‌‌های اقتصادی صورت نمی‌گیرد، بلکه برای کسب توانایی تحلیل انتقادی و اجتناب از فریب خوردن توسط اقتصاددانان به کار می‌‌‌رود.